MENU
Dionne is 23 jaar oud en inmiddels zes jaar bezig met revalideren van gescheurde kruisbanden. Dionne: Als je een kwart van je leven met een slechte knie rondloopt, kun je verwachten dat het vertrouwen in je eigen lichaam is afgenomen. Ik wilde na mijn derde, en hopelijk laatste, operatie nog serieuzer omgaan met mijn revalidatie dan ik voorheen heb gedaan. Al snel kwam ik erachter dat de mentale blokkade van laag vertrouwen in m’n eigen lichaam hierin een rol ging spelen. Deze blokkade kon ik via mijn sportfysiotherapeut bij B&B Health Care aanpakken, tegelijkertijd met mijn fysieke revalidatie. Hiervoor verwees hij mij door naar Tough Minds.
Jordy is sportfysiotherapeut bij B&B Health Care en gespecialiseerd in complexe kruisband revalidatie. Jordy: Het mentale aspect van revalidatie wordt vaak meer onderschat dan het fysieke onderdeel. Als sportfysiotherapeut werk ik zelf veel met cliënten met een complexe kruisband revalidatie. Een kruisband revalidatie is een traject van 9 tot 12 maanden waarbij de mindset bepalend kan zijn of iemand wel of niet terug kan komen op het oude niveau. Er zijn verschillende fasen binnen de revalidatie waarbij het mentale aspect een grote rol kan spelen.
Voordat iemand weet dat hun kruisband gescheurd is, gaat er vaak een hele tijd van onzekerheid aan vooraf. Hierbij kan het zijn dat je het gevoel hebt dat je lichaam jou in de steek laat doordat je bijvoorbeeld door je knie blijft zakken. Vaak duurt het ook even voordat er duidelijk is wat er precies aan de hand is en wat hiervan de gevolgen kunnen zijn. “Kan ik weer terugkomen op mijn oude niveau? Heb ik hiervoor een operatie nodig of kan dit zonder?”, dit zijn vaak vragen waar mensen mee zitten die niet volledig beantwoord kunnen worden. Deze onduidelijkheid kan men onzeker maken wat de eerste moeilijke periode is van een revalidatie.
Vervolgens ga je samen met de door jou gekozen zorgprofessionals werken aan het herstel. Hierbij wordt gelijk gedacht aan bijvoorbeeld een orthopeed die de operatie uitvoert en de (sport)fysiotherapeut waarbij je gaat herstellen. Binnen dit team van zorgprofessionals sluit een sportpsycholoog perfect aan voor het mentale aspect. Het begin van de revalidatie is namelijk zowel mentaal als fysiek heel zwaar, omdat je dan vaak nog niet veel kan. Door deze beperking is het ook moeilijker om mee te doen met sociale activiteiten. Daarnaast ben je vaak ook minder op school of werk aanwezig waardoor je minder participeert in de maatschappij. Naast de fysieke belemmering, is dit dus ook een mentale belemmering waarbij ondersteuning kan helpen om hiermee om te gaan.
In de fase daarna is het volhouden van de revalidatie voor sommige mensen heel zwaar. De ene cliënt heeft wat tegenslagen tijdens de revalidatie, hierdoor kunnen negatieve gedachten op komen spelen waardoor de motivatie afneemt. Aan de andere kant zijn er ook cliënten zonder tegenslagen die juist overmoedig worden. Ze hebben het gevoel dat ze alles al kunnen, maar krijgen nog geen groen licht om terug te keren in de sport omdat het risico nog te groot is. Dit kan erg frustrerend zijn en komt ook veel voor.
Als allerlaatste hebben we nog de fase waarbij iemand terug gaat keren in de sport, hierbij kan angst een grote rol spelen. Is mijn knie wel sterk genoeg? Ben ik er wel echt klaar voor? Dit zijn vaak vraagstukken waarbij een sportpsycholoog een grote rol kan spelen. Angst kan ertoe leiden dat er teveel spanning in het lichaam zit, waardoor iemand anders gaat bewegen. Uiteraard gaat dit ook gepaard met risico’s die we graag willen voorkomen.
Petra is sportpsycholoog bij Tough Minds. Petra: Tijdens mentale training, leer je mentale skills die je helpen tijdens de revalidatie, maar ook in je verdere leven. Je kunt hierdoor zelfs (zowel fysiek als mentaal) sterker terugkeren uit je herstel. Om een voorbeeld te noemen: Als je voorbereid bent op een tegenslag in je revalidatie, dan kun je de schade beperken als deze eenmaal komt en je mindset sneller weer omkeren richting actief herstel. Dan maakt het niet uit waar je staat in je herstel, je blijft er alles aan doen om het te bevorderen. Zo beperk je de ‘schade’ van tegenslagen en blijf je vooruit gaan. Deze skill kun je natuurlijk later ook toepassen in je dagelijks leven, als er daar tegenslagen voordoen. Je benut je revalidatietijd dus eigenlijk extra goed, waardoor het zelfs voordelen met zich mee kan brengen waar je de rest van je leven van kan profiteren.
Dionne combineert tijdens haar knierevalidatie zowel fysieke training bij B&B Health Care als mentale training bij Tough Minds. Dionne: Ik was eerlijk gezegd best sceptisch voordat ik begon aan mentale training. Ik ben zelf nooit fan geweest van de ‘slachtofferrol’ en ik dacht dat ik vooral een uur lang ‘mijn zielige verhaal’ zou moeten vertellen. Ik ben blij dat ik met de trainingen ben begonnen en erachter ben gekomen dat het veel meer is dan dat. Tuurlijk moet je jouw situatie even aankaarten, zodat de sportpsycholoog weet wat er speelt. Maar daarna is het vooral samen zoeken naar oplossingen. Ik krijg nu skills mee die ik zowel in mijn revalidatie als het dagelijks leven kan inzetten.
Ik had bijvoorbeeld zelf last van twijfel voordat ik bepaalde, intensieve oefeningen ging doen tijdens mijn revalidatietraject zoals sprong- en draaibewegingen. Bepaalde bewegingen zijn immers in het verleden wel eens misgegaan en zoals aangegeven was het vertrouwen in mijn lichaam laag. Bij Tough Minds kreeg ik onder andere de tip mee de oefeningen vooraf te visualiseren. Hierdoor heb ik allereerst meer vertrouwen om de oefening te gaan uitvoeren en doe ik deze daarnaast ook met meer overtuiging en niet half twijfelend. De sportpsycholoog leert je eerst hoe visualisatie werkt, dit kun je vervolgens thuis of voorafgaand aan de oefeningen bij de fysiotherapeut gaan uitvoeren. Om deze reden is het handig fysiotherapie en mentale training tegelijkertijd op te pakken. Op die manier kun je actuele problemen aankaarten en de skills gelijk toepassen voor of tijdens fysieke oefeningen.
Petra: Dat wankele vertrouwen in je lichaam kan heel vervelend zijn en voor veel vertraging zorgen in je herstel. Dionne heeft ondertussen geleerd hoe ze haar oefeningen vol vertrouwen kan doen, ook als ze soms even twijfelt. Het is ook gaaf om te zien hoe iedereen deze skills anders invult. Belangrijk onderdeel van mijn begeleiding is die persoonlijke benadering: zoeken naar de juiste mix van vaardigheden en ze leren hoe ze dit kunnen toepassen.
Dionne werd door de sportfysiotherapeut doorverwezen naar de sportpsycholoog toen ze aangaf niet heel zelfverzekerd in de revalidatie te staan. Dionne: “Ik vond het fijn dat de fysio de keuze geheel aan mij liet. Hij wees mij simpelweg op het feit dat de optie er was, wat de voordelen kunnen zijn en dat zij zeer tevreden zijn met Tough Minds. Ik heb op geen enkel moment druk gevoeld om met mentale training te beginnen, slechts begrip voor mijn situatie en het feit dat niet iedereen gelijk van de mogelijkheid gebruik zou maken, maar dat ze dit in mijn situatie konden aanraden.
Als de fysiotherapeut mij niet had doorverwezen, denk ik niet dat ik zelf was begonnen aan mentale training. Ik had het onzekere gevoel dan waarschijnlijk proberen te onderdrukken en was de revalidatie met minder overtuiging aangegaan. Ik had intussen goed vertrouwen in (de expertise van) mijn fysio, dit hielp ook bij de keuze om voor de mentale training te gaan. Ik wist dat hij niet een sportpsycholoog zou aanraden waar hij zelf geen of slechte ervaringen mee had. Over het algemeen kan ik zeggen dat ik waarschijnlijk niet had aangeklopt bij een sportpsycholoog zonder deze fysio, maar blij ben dat dit wel is gebeurd.
Dat vertrouwde gevoel bij de fysio is volgens Dionne ook erg bepalend bij een goed revalidatietraject: Een fysio ziet jou wel oefeningen doen, maar voelt niet wat jij voelt. Als jij eventuele pijn niet aangeeft, is het voor een fysio moeilijk hier rekening mee te houden tijdens trainingen. Daarom zou ik zeggen dat het heel belangrijk is een vertrouwd gevoel te hebben bij de fysio.
Het is namelijk niet altijd makkelijk aan te geven als je iets niet kunt of als je bijvoorbeeld een dag niet lekker in je vel zit. Als je binnen komt lopen bij een fysio waar je geen vertrouwd gevoel bij hebt, wordt dit nog veel lastiger dan het al is. Je bent natuurlijk ook afhankelijk van de expertise van de fysiotherapeut, maar als je niet comfortabel genoeg voelt vragen te stellen, kun je het vertrouwen in hun kennis ook niet verkennen. Dit heeft vervolgens weer een negatief effect op jouw revalidatie, omdat je niet eventuele problemen kunt aankaarten, waardoor je er op lange termijn nog mee kunt gaan lopen. Bijvoorbeeld een mentale blokkade bij bepaalde oefeningen, waarvoor de fysio je kan doorverwijzen naar iemand die mentale trainingen geeft.
Dionne: De grootste tip die ik kan geven is: wees geduldig en luister naar je lichaam. Revalideren is vaak een heel lang en niet altijd voorspoedig traject. Het is hierdoor verleidelijk weer snel terug te willen gaan naar oude gewoontes en bijvoorbeeld je sport eerder op te willen pakken dan gepland. Maar neem echt de tijd om te voelen en zeker te weten dat je weer volledig hersteld bent. Mijn eerste revalidatie zou 9 tot 12 maanden duren. Na 5 maanden begon ik weer met mijn sport, omdat ik dacht dat het wel goed ging, terwijl er eigenlijk veel was wat ik nog niet kon. Het is niet makkelijk dit te realiseren en aan te geven, maar uiteindelijk ben ik inmiddels letterlijk 6 keer langer bezig dan die 12 maanden. De investering in jezelf en het geduld op korte termijn, kan meer problemen op lange termijn voorkomen. Mocht je toch twijfelen of je weer kunt beginnen aan je sport of niet, bespreek het dan altijd met experts zoals de fysiotherapeut of sportpsycholoog. Zij zien vanuit hun expertise dingen die jijzelf misschien niet ziet en kunnen vaak een betere inschatting maken of je er fysiek én mentaal weer klaar voor bent of niet. Daarnaast vond ik het sowieso handig om eens te gaan praten met iemand die meer verstand heeft van (goed) revalideren dan ikzelf, hoe sceptisch ik ook was. Voor hetzelfde geld kom je bij een sportpsycholoog aanlopen en is er niets aan de hand, maar dan weet je het in ieder geval zeker. Als er wel iets aan de hand is, maar je mist het, dan kun je daar later tegenaan gaan lopen. Dus ook in dit geval: better safe than sorry!”
Jordy: Ik zie dat revalidanten die ook mentale training hebben vaak met een geheel andere mindset naar de fysiotherapeut komen. Ze zijn doelgerichter bezig en geven vaak duidelijker aan waar ze wel of niet mee zitten. Vaak krijg ik ook een positieve terugkoppeling van de trainers zodra ze weer terugkeren in hun sport.
Petra: Acceptatie is vaak de belangrijkste skill die je kunt leren tijdens een revalidatie. Echt durven luisteren naar je lichaam, niet voorbij je grenzen gaan, (weer) durven vertrouwen op je lichaam vraagt stiekem heel wat van een mens. Het fijne is, dat ook dit trainbaar is.
Melvin